«Τα κεφάλια μέσα», συνηθίζουμε να λέμε οι περισσότεροι όταν επιστρέφουμε από τις διακοπές μας. Και καθώς το μεγάλο ελληνικό καλοκαίρι φθάνει πλέον στη δύση του και ο Σεπτέμβριος μας χτυπά την πόρτα, γνωρίζουμε οι περισσότεροι ότι αφήνουμε σταδιακά πίσω μας τη χαλάρωση και την ανεμελιά του θέρους.

Γεγονός που σημαίνει ότι σιγά σιγά μπαίνουμε στη λογική της πειθαρχίας, των υποχρεώσεων, της αναγκαστικής οργάνωσης, των προγραμμάτων που πρέπει να τηρούμε. Ε δεν θέλει πολύ σκέψη, αυτή η επιστροφή συνήθως συνοδεύεται από σχετική μελαγχολία… και ειδικότερα, από «το πένθος της απώλειας της ανεμελιάς», όπως εξηγεί στο CNN Greece η Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια - Σύμβουλος Υπογονιμότητας Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου PsyD, MSc.

Φυσικά υπάρχουν και αρκετοί άνθρωποι, που για κάποιους λόγους, δεν μπόρεσαν να χαρούν μερικές ημέρες ξεκούρασης.

Οι διακοπές δεν είναι χάσιμο χρόνου, ούτε πολυτέλεια, ούτε τεμπελιά, τις έχουμε απόλυτη ανάγκη, το σώμα μας, το πνεύμα μας και η ψυχή μας, εξηγεί η κ. Θεοδωρακοπούλου.

Χωρίς διακοπές ή έστω μικρές παύσεις μέσα στη χρονιά, αυξάνεται ο κίνδυνος για χρόνια κόπωση, άγχος και επαγγελματική εξουθένωση (burnout). Όταν δεν κάνουμε διακοπές, αναπαράγουμε αυτό το μαθημένο μοτίβο υπερ-κόπωσης και αποφεύγουμε να δώσουμε στον εαυτό μας το δικαίωμα της ανάπαυσης.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η κυρία Θεοδωρακοπούλου, αναφέρεται σε όλα τα θέματα της επιστροφής μας από τις διακοπές, στη μελαγχολία της επιστροφής, στην ανάγκη να αναθεωρήσουμε και να επαναδιατυπώσουμε τους στόχους μας μετά την ξεκούραση του θέρους, στην αναγκαστική μετάβαση στη νέα καθημερινότητα- η οποία μετάβαση συχνά βιώνεται σαν μια μικρή «επιστροφή στα θρανία»- αλλά και τι συνεπάγεται για την ψυχική μας υγεία, η απουσία διακοπών.

Αναλυτικά η συνέντευξη της Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου

Τι σημαίνει επιστροφή στην πόλη μετά τις θερινές διακοπές κυρία Θεοδωρακοπούλου;

Η επιστροφή στην πόλη, και γενικότερα στην καθημερινότητα, σηματοδοτεί μια περίοδο μετάβασης. Από έναν πιο χαλαρό, ελεύθερο ρυθμό ανεμελιάς - τον ρυθμό των διακοπών -, περνάμε ξανά σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από υποχρεώσεις, πρόγραμμα, στόχους, απαιτήσεις και πίεση χρόνου. Ψυχολογικά, είναι μια διαδικασία προσαρμογής σε ένα διαφορετικό περιβάλλον και μια πιο απαιτητική πραγματικότητα, που μπορεί να φέρει τόσο δυσφορία όσο και την αίσθηση ενός «νέου ξεκινήματος». Λειτουργεί λοιπόν σαν ένα “restart”, που συχνά αποτελεί ευκαιρία για να βάλουμε σε τάξη τις προτεραιότητές μας, να ανανεώσουμε τους στόχους μας, να ξαναβρούμε ρυθμό και να αξιοποιήσουμε την ενέργεια που πήραμε από την ξεκούραση του καλοκαιριού. Ας μην ξεχνάμε ότι από μικροί μαθαίνουμε να συνδέουμε τον Σεπτέμβρη με το «ξανά στο σχολείο, ξανά στις υποχρεώσεις». Αυτό το μοτίβο μάς ακολουθεί και ως ενήλικες. Η μετάβαση αυτή βιώνεται σαν μια μικρή «επιστροφή στα θρανία». Έτσι, δεν είναι μόνο η αντικειμενική αλλαγή που μας δυσκολεύει, αλλά και οι μαθημένες συνδέσεις μας με την αρχή μιας πιο απαιτητικής περιόδου.

Γιατί μας πιάνει μία μελαγχολία με την επιστροφή μας;

Η μελαγχολία που νιώθουμε είναι φυσιολογική και σχετίζεται με την αλλαγή. Στις διακοπές βιώνουμε περισσότερη ελευθερία, χαλάρωση, περισσότερο ποιοτικό χρόνο με τον εαυτό μας και τους άλλους, και μικρές χαρές που συχνά λείπουν από την καθημερινότητα. Έχουμε δηλαδή μάθει να συνδέουμε τις διακοπές με ελευθερία και χαρά, ενώ την επιστροφή στην πόλη, με μείωση έως και διακοπή όλων αυτών. Στην πραγματικότητα, δεν είναι μόνο ότι αφήνουμε πίσω τη χαλάρωση, αλλά ότι επιστρέφουμε σε ένα πλαίσιο στο οποίο - το τονίζω - έχουμε μάθει, να λειτουργούμε με στρες. Είναι σαν ο εγκέφαλος να «θυμάται» αυτόματα το φορτίο που συνοδεύει η ρουτίνα. Έτσι, αντιδρά και ζητάει χρόνο για να προσαρμοστεί.

Η μελαγχολία λοιπόν εκφράζει τη δυσκολία μας γι’ αυτή την μετάβαση αλλά και το πένθος της απώλειας της ανεμελιάς. Η επιστροφή μας υπενθυμίζει τα άγχη και τις ευθύνες της καθημερινότητας. Και γι’ αυτό θέλω σε αυτό το σημείο να τονίσω την σημαντικότητα της κατάλληλης οπτικής, ώστε να δούμε τη μελαγχολία όχι ως πρόβλημα αλλά ως σημάδι μιας φυσιολογικής διαδικασία προσαρμογής και αυτή τη φάση ως μια ευκαιρία επανασύνδεσης με τους στόχους μας.

Σαφώς και το ότι όλο αυτό το έχουμε μάθει, κάνει την προσαρμογή πιο απαιτητική , αλλά ταυτόχρονα μας δείχνει και πόσο καθοριστικό είναι να βρίσκουμε τρόπους να ενσωματώνουμε τη χαλάρωση στην καθημερινότητα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν φυσικά άνθρωποι που δεν μπόρεσαν για προσωπικούς ή αντικειμενικούς λόγους να ξεκουραστούν. Τι σημαίνει για την ψυχική μας υγεία η απουσία διακοπών και ξεκούρασης;

Εδώ μπαίνουμε σε μια βαθιά κοινωνική μάθηση. Από μικροί μαθαίνουμε ότι η αξία μας μετριέται με την παραγωγικότητα: «πρέπει να δουλεύεις, να αποδίδεις, να είσαι συνεχώς σε δράση». Εξού και με αυτή τη λογική, η ξεκούραση συχνά βιώνεται ως «πολυτέλεια» ή ακόμα και ως ενοχή (τεμπελιά). Όμως η ψυχική υγεία έχει άλλους κανόνες. Χρειάζεται παύσεις για να ανακάμψει. Η ξεκούραση και η αλλαγή περιβάλλοντος δεν είναι πολυτέλεια, αλλά βασική ανάγκη. Ο εγκέφαλος χρειάζεται διαλείμματα για να επεξεργαστεί εμπειρίες, να μειώσει την ένταση και να ανακτήσει ενέργεια, δημιουργικότητα και ανθεκτικότητα. Όταν δεν κάνουμε διακοπές, αναπαράγουμε αυτό το μαθημένο μοτίβο υπερ-κόπωσης και αποφεύγουμε να δώσουμε στον εαυτό μας το δικαίωμα της ανάπαυσης.

Χωρίς διακοπές ή έστω μικρές παύσεις μέσα στη χρονιά, αυξάνεται ο κίνδυνος για χρόνια κόπωση, άγχος και επαγγελματική εξουθένωση (burnout). Ακόμη κι αν δεν μπορούμε να κάνουμε μεγάλης διάρκειας διακοπές, μικρές ανάσες μέσω στιγμών ξεκούρασης, αλλαγής παραστάσεων και φροντίδας του εαυτού μες στη χρονιά, είναι απαραίτητες για να γεμίζουμε μπαταρίες και να μπορούμε να διατηρήσουμε την ψυχική μας ισορροπία. Ουσιαστικά, χρειάζεται να «ξεμάθουμε» την ιδέα ότι η ξεκούραση είναι αδυναμία και οι διακοπές χάσιμο χρόνου, για να μπορέσουμε να τη δούμε ως βασική προϋπόθεση ισορροπίας και επένδυση στη ψυχική μας υγεία.

cnn.gr