Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Πάσχα του 1941

Δεν ανατέλλει σήμερα Λαμπρή,

Κύριε, σ’ εμάς η αυγή του Θαύματός Σου!

Τώρα καρτερικός εδώ ο Λαός Σου

της άθλησης το στέφανο φορεί.

Τα χείλη της αγάπης δεν θα δώσουν

τον ασπασμό· τα σφίγγομε ισχυροί

και, με όσον η καρδιά θάρρος χωρεί,

ρομφαίον υψούμε κατά των εχθρών Σου.

Ελευθεριά και Δίκαιο, όπλα μας μόνα,

τα έχομε στο όνομά Σου αναζωστή

και, τώρα, κάνε η ισχύ τους να προβάλη·

καλλίνικο δικαίωσε τον Αγώνα,

Κύριε, λαμπρό, διπλό να δοξαστή

το θαύμα της Ανάστασης και πάλι!

(Γράφτηκε στις 19 Απριλίου το 1941 από τον ποιητή Κλέαρχο Σταύρου Μιμίκο). (Σημ. 1^η)

Η γιορτή του Πάσχα είναι μεταβλητή και κάθε χρόνο αλλάζει. Το φετινό Πάσχα συμπίπτει με την ημερομηνία του 1941. Στα ενδιάμεσα 84 χρόνια αυτό ξανασυνέβη το 1952 και το 2014. Επόμενη φορά θα είναι το 2036.

Όπως και φέτος, στις 16 Απρίλη του 1941 είχαμε Μεγάλη Τετάρτη και η χώρα μας βίωνε πανελλήνια κυριολεκτικά μια εβδομάδα Παθών, καθώς οι εχθροί εισέβαλαν στα βόρεια σύνορά μας και η προέλασή τους για την ολοκληρωτική κατοχή της Ελλάδας δεν λογάριαζε Άγιες μέρες…

Κάθε φορά που εχθρικά αεροπλάνα πετούσαν από αεροδρόμια της Αλβανίας προς τα «κάτω», έφθαναν τηλεφωνικά σήματα από τα Γιάννενα και στην Δυτική Ελλάδα κτυπούσαν οι σειρήνες του πολέμου.

Ο άμαχος πληθυσμός του Αγρινίου έτρεχε στα πλησιέστερα καταφύγια, όπως τους είχε καθοδηγήσει η αρμόδια υπηρεσία πολιτικής άμυνας.

Αξιωματικοί και άνδρες της Χωροφυλακής φρόντιζαν για την ασφαλή και γρήγορη προσέλευση στα καταφύγια, όσων πετύχαινε ο συναγερμός στους δρόμους και στις πλατείες.

Στο κέντρο του Αγρινίου λειτουργούσαν τρία αντιαεροπορικά καταφύγια, με το κεντρικότερο από όλα να είναι στα υπόγεια της Τράπεζας της Ελλάδος, που είχε κτισθεί λίγα χρόνια πριν, το 1932.

Αλλά όπως συμβαίνει και με τον μύθο του Αισώπου για τον βοσκό και τον λύκο, πολλές φορές μέσα στον Απρίλη είχε ηχήσει η σειρήνα, που ήταν τοποθετημένη στο πάνω μέρος της πλατείας Μπέλου-τότε-και αεροπλάνα δεν είχαν κατέβει μέχρι το Αγρίνιο….Κι έτσι πολλοί την αγνοούσαν όταν ηχούσε…

Την μοιραία ημέρα της 16^ης Απριλίου ο Υπομοίραρχος Σπύρος Τόντος του Δημοσθένη, πέθανε εκτελώντας το καθήκον του, καθώς μαζί με έναν χωροφύλακα, προέτρεπε τους διαβάτες, της πλατείας και των γύρω δρόμων, να τρέξουν στα καταφύγια της Τράπεζας και του ξενοδοχείου Παλλάς.

Η βόμβα που έριξε το Γερμανικό αεροπλάνο στο κάτω μέρος της πλατείας, από όπου ξεκινάει η οδός Αναστασιάδη όπως ονομάστηκε αργότερα, σκότωσε δώδεκα αμάχους, που μέχρι και λίγα δευτερόλεπτα πριν τον τραγικό τους θάνατο δεν είχαν καταλάβει τι τους περίμενε…

Εκεί  βρίσκεται η  επιγραφή με τα ονόματα αυτών που έχασαν την ζωή τους, κάθε χρόνο την Μεγάλη Τετάρτη  τελείτε επιμνημόσυνη δέηση.

Έτσι και φέτος ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κκ. Δαμασκηνός, παρουσία του Δημάρχου κυρίου Γεωργίου Παπαναστασίου, του Αστυνομικού Διευθυντή Ακαρνανίας Δημητρίου  Γαλαζούλα, του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου κυρίου Κωνσταντίνου Ζώη, Αντιδημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων,  εκπροσώπων των τοπικών Αρχών και συγγενείς των πεσόντων, τέλεσε την επιμνημόσυνη δέηση.

Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Δημάρχου για την θλιβερή επέτειο.

Εκφωνήθηκε λόγος για το ιστορικό της θυσίας από την εκπαιδευτικό (φιλόλογο) και μέλος της Επιτροπής του τομέα πολιτισμού του Δήμου Αγρινίου κυρία Μαίρη Δημ. Τσαμάκη (η ομιλία της εκπαιδευτικού ακολουθεί στο τέλος του κειμένου).

Ακολούθησε προσκλητήριο νεκρών και κατάθεση στεφάνων από τον Δήμαρχο κ. Γεώργιο Παπαναστασίου, τον Βουλευτή κ. Θανάση Παπαθανάση, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Κωνσταντίνο Ζώη, τον Αστυνομικό  Διευθυντή Ακαρνανίας κ. Δημ. Γαλαζούλα, τον Διοικητή της Π.Υ. Αγρινίου κ. Θ. Αποστόλου, τον εκπρόσωπο του  ΣΥΡΙΖΑ κ.  Δ. Νταή, τον Πρόεδρο κ. Δημήτριο Τσούνη και μέλη του  Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Αγρινίου, τον Πρόεδρο της Κοινότητας Αγρινίου κ. Κωνσταντίνο Μποκώρο, τον Πρόεδρο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού κ. Περικλή Τσάντζαλο, συγγενείς και εκπροσώπους των οικογενειών των νεκρών Ηρώων του βομβαρδισμού.

Πολλοί ευαισθητοποιημένοι πολίτες κατέθεσαν από ένα λουλούδι στο μνημείο της στήλης των πεσόντων.

Αρκετοί από τους παραβρισκόμενους αναφώνησαν «Αθάνατοι» για τους αδικοχαμένους Αγρινιώτες.

Τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και ακολούθως η Φιλαρμονική του Δήμου Αγρινίου παιάνισε τον Εθνικό ύμνο και ο Τελετάρχης του Δήμου κ. Χαράλαμπος Τσάμης κήρυξε το πέρας της τελετής μνήμης και τιμής στους Ήρωες.

Τα ίχνη της ανέντιμης επίθεσης, στην άοπλη και ανοχύρωτη πόλη του Αγρινίου, παραμένουν ορατά στον μαντρότοιχο του κτηρίου της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι τρύπες στα μάρμαρα από τα θανατηφόρα θραύσματα που έπληξαν το κέντρο της πόλης,  σε μια από αέρος επίθεση των Γερμανικών αεροπλάνων, είναι εκεί και μας θυμίζουν τα προεόρτια της μαύρης κατοχής που ακολούθησε και που αποκορυφώθηκε στα Καλύβια με τους 59 εκτελεσμένους, στο Ζαπάντι με τους 12 και στην Αγία Τριάδα με τους 120…

Ο Πρόεδρος των αποστράτων των Σωμάτων Ασφαλείας κύριος Δημήτριος Τσούνης γνωρίζει πολύ καλά το τι συνέβη την Μεγάλη Τετάρτη της 16 Απρίλη το 1941, από διηγήσεις συγγενών των σκοτωμένων τα επόμενα χρόνια.

Και τώρα στην εκδήλωση ο Πρόεδρος μας έδειξε περισσότερα «ίχνη» από την θανατηφόρα επίθεση της Ναζιστικής Αεροπορίας που «κοσμούν» τις κολώνες του περιστυλίου της εισόδου της Τράπεζας της Ελλάδος.

Όλοι μας εντοπίζουμε εύκολα στο ύψος των ματιών μας τα πληγωμένα από τα θραύσματα μάρμαρα στον μαντρότοιχο. Αν σηκώσουμε τα βλέμματά μας ψηλότερα θα δούμε και τις τρύπες στην προς την πλατεία μαρμάρινη κολώνα.

Ο μαντρότοιχος του κτηρίου ταιριάζει ιδανικά για βάση ενός μνημείου που θα αναπαριστά την έκρηξη της ουρανοκατέβατης βόμβας και τους γύρω 12-και ίσως παραπάνω-που έχασαν τόσο απροσδόκητα την ζωή τους στο ειρηνικό κέντρο της πόλης του Αγρινίου.

Πολύ θα ταίριαζε ένα γλυπτό από μαρμαρένιο ή ορειχάλκινο σύμπλεγμα, κάτι σαν το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου, την ζωφόρο του Αγρινιώτη κορυφαίου γλύπτη Χρήστου Καπράλου που κοσμεί στην Αθήνα το Περιστύλιο της Βουλής.

Καθώς τα τελευταία χρόνια πολλοί συμπολίτες μας αλλά και επισκέπτες  κοντοστέκονται στο κάτω μέρος της πλατείας και διαβάζουν τα ονόματα, ίσως εκεί είναι το πιο κατάλληλο σημείο να στηθεί ένα μνημείο.

Α.Κ.Κ.

—————————ο—————————

Ακολουθεί η ομιλία της κυρίας Μαίρης Τσαμάκη:

Ο βομβαρδισμός του Αγρινίου στα 1941

…………………………………………………………….

«Έτσι εγκαινιάζεται  επίσημα και στην πολύπαθη Ελλάδα μας ο δρόμος της Ναζιστικής θηριωδίας, όπως σε όλη την Ευρώπη…

Ο  δρόμος της βαρβαρότητας δηλαδή που θα αποζητούσε στο εξής αποκλειστικά το αίμα των αθώων για να «τρέφεται».

Κάτω από αυτή τη λογική ο Γερμανικός στρατός για να εδραιώσει την παρουσία του ακόμη και μέσω του φόβου – τρόμου έπραττε τα πάντα για να γίνει αυτό παγιωμένη αντίληψη από τους αυτόχθονες κατοίκους.

Συστηματικά για να γίνει δεδομένη η προέλαση, για να στεριώσει εκεί την παρουσία του και για να αποκόψουν κάθε πιθανή προσπάθεια βοήθειας ή αντίστασης χρησιμοποιούν, εκτός από όλα τα άλλα βάρβαρα μέτρα (συλλήψεις, βασανιστήρια, εκτελέσεις κτλ) και την λογική των βομβαρδισμών!

Συνήθως βομβαρδίζουν στρατηγικά σημεία: Αεροδρόμια, σιδηροδρόμους, γέφυρες για να αποκόπτουν τις πόλεις και τα χωριά από κάθε εξωγενών βοήθεια και για να τους ελέγχουν απόλυτα έχοντας τους αποκλεισμένους και «μαντρωμένους» στην επικυριαρχία τους!

Είμαστε λοιπόν στις 16 Απριλίου 1941, Μεγάλη Τετάρτη στο Αγρίνιο, που σε λίγο θα αναγκασθεί να ζήσει την κατοχή του Ναζισμού, όπως σχεδόν σιγά σιγά όλη η Ελλάδα.

Πριν όμως οι κατακτητές μπουν στην Πόλη αρχίζει από αυτόν εδώ τον αστικό ιστό, από αυτό το σημείο ο κύκλος του αίματος.

Οι Γερμανοί βομβαρδίζουν ανενδοίαστα, στοχευμένα και χωρίς αναστολές την Πόλη μας . Σκοπός τους ο εκφοβισμός του άμαχου πληθυσμού, η καταστροφή υποδομών της Πόλης και ο κύριος στόχος το αεροδρόμιο περιαστικά της Πόλεως, για να μην προσγειώνονται και απογειώνονται αεροπλάνα, κυρίως των Άγγλων συμμάχων!

Μάλιστα το αεροδρόμιο αυτό  με την Έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου προστατεύονταν από τον Ελληνικό στρατό και την Ελληνική και Αγγλική αεροπορία! Με τον Βομβαρδισμό επεδίωξαν να αναγκάσουν τους  υπερασπιστές να «αδειάσουν»” τον τόπο.

Αγαπητοί συμπολίτες ήταν η ανάγνωση της πολύπαθης ιστορίας του Ελληνισμού και σε αυτήν την πόλη, το Αγρίνιο, τον Απρίλιο του 1941, που είδε να κόβεται στα δύο η εικόνα του κόσμου της, και το «χάλκεον χέρι» του κατακτητή να της στερεί όλα τα χρώματα της ζωής της, που χωνεύτηκαν από το μαύρο του καπνού και το κόκκινο του αίματος των αθώων!

Και στο χρόνο της ιστορίας, τα πάντα μένουν και πλανώνται γύρω μας, συμβολικά και αποκτούν κάθε στιγμή όποια μνήμη τους αποδίδεται και ο, τι ιστορική – συναισθηματική αποκωδικοποίηση τους γίνεται…..

Μνημονεύουμε, τιμούμε, διδασκόμαστε και δεν ξεχνούμε ποτέ τι σημαίνει ο πόλεμος και η Βαρβαρότητα .

Ευχή να υπάρχει πάντα Ειρήνη, Ελευθερία και Δημοκρατία και να περιφρουρούμε  με κάθε τρόπο την ύπαρξη τους . Αιώνια σας η μνήμη!

————————-ο—————————-

Σημ. 1^η Ο ποιητής Κλέαρχος Σταύρου Μιμίκος (1913-1994), γεννήθηκε  στο νησί Πασαλιμάνι της Προποντίδας το 1913, έφτασε πρόσφυγας σε ηλικία 9 χρονών με την οικογένεια του στο Αίγιο όπου εγκαταστάθηκε και τελείωσε το Γυμνάσιο. Ήταν ιδρυτικό μέλος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της οποίας διετέλεσε Διευθυντής και τακτικός συνεργάτης της τοπικής εφημερίδας του Αιγίου «Έρευνα».

Η προσφορά του στον χώρο των γραμμάτων αποδεικνύεται μεγάλη και το 1933 βραβεύεται για την ποίηση του στο περιοδικό «Ξεκίνημα». Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου θα πρωτοστατήσει στην πνευματική άνθηση τους Αιγίου μέσω της ποίησης, της λογοτεχνίας και της δημοσιογραφίας.

Το ταλέντο του Κλ. Μιμίκου δεν χωρούσε στα στενά όρια της Αιγιάλειας και στις αρχές του ΄40 φεύγει για την Αθήνα. Εκεί θα ξεκινήσει μαζί με την ποιήτρια Ισιδώρα Καμαρινέα την έκδοση του έγκυρου λογοτεχνικού περιοδικού «Πειραϊκά Γράμματα» από το 1940 έως το 1947. Μετά τον πόλεμο η συνεργάτιδά του θα αποχωρήσει και το περιοδικό θα μετονομαστεί σε «Γράμματα». Παρά τους δύσκολους καιρούς ήταν αποδέκτης μεγάλου κύρους και κατέγραψε λαμπρή πορεία με μεγάλη προσφορά στον χώρο των γραμμάτων. Στα επόμενα χρόνια θα εργαστεί σε Αθηναίικές εφημερίδες και στο περιοδικό «Σφαίρα» που εκδίδεται από την «Εργατική Εστία», παράλληλα μεταφράζει ποίηση από τα γαλλικά στα ελληνικά.

Ήταν πολυγραφότατος με δημοσιευμένες μελέτες, κριτικές αναλύσεις, διηγήματα και χρονογραφήματα υπογράφοντας τα ψευδώνυμα «Έλατος Φτέρης» και «Κ. Μαρμαρινός». Με θέματα κυρίως την φύση, τον άνθρωπο, τον έρωτα και τον ξεριζωμό από τα πάτρια εδάφη θα γράψει και θα δημοσιεύσει πλήθος ποιημάτων με ιδιαίτερη ευαισθησία, νοσταλγία και μελαγχολία. Στην «Νέα Εστία» δημοσίευσε σε συνέχειες, πριν τον θάνατο του, το θεατρικό του έργο (ιστορικό δράμα με τίτλο «Ανταρσία στην Ύδρα», τύπωσε επίσης τη μελέτη «Λάμπρος Πορφύρας» και την ποιητική συλλογή «Από τη ζωή του νησιού». Το παραπάνω βιογραφικό του Κωνσταντινοπουλίτη ποιητή προέρχεται από την Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία του Ορέστη Αναστάσιου Κοντόπουλου, Κόρινθος 2023

Σημ. 2^η Για περισσότερες αναφορές στα ιστορικά γεγονότα του βομβαρδισμού το 1941, μπορείτε να ανατρέξετε σε παλιότερο δημοσίευμα του Agrinio news, εδώ: https://www.agrinionews.gr/pote-pos-oi-germanoi-vomvardisan-to-agrinio-ton-aprili-1941/#goog_rewarded

Α.Κ.Κ.

agrinionews.gr